Cut the tall trees

Read / lees in : English

Zoals ik de vorige keer schreef werd er in Rwanda systematisch toegewerkt naar het uitroeien van de Tutsi’s. De bevolking werd dagelijks opgehitst door Radio Mille Collines. Daarnaast had men zich georganiseerd in de Interahamwe milities die werden getraind en voorzien van wapens zoals machetes, honkbalknuppels met spijkers, bijlen etc. De Tutsi’s zelf waren dankzij de Belgen duidelijk te herkennen aan het aantal koeien hun identiteitsbewijzen. De blauwhelmen, die in het land waren vanwege de vredesbesprekingen tussen de Hutu regering en de Tutsi rebellen, hadden in januari ’94 al door dat het fout ging aflopen. Ze waarschuwden daarom het hoofdkantoor en waren voornemens de wapenvoorraden in beslag te nemen. Maar Kofi Annan, hoofd van de VN vredesmissies in die tijd, verbood dat laatste en bleef verder passief in de kwestie. Dit verhinderde overigens niet dat hij later toch de grote baas werd bij de VN en zelfs de Nobelprijs voor de vrede kreeg toegekend!

Cut the tall trees

De Hutu’s konden dus ongehinderd doorgaan met het uitvoeren van hun plan. Het enige dat ze nog nodig hadden was een incident om de bal aan het rollen te krijgen. Daarvoor haalden ze het vliegtuig van de Hutu president neer toen die terugkwam van een staatsbezoek in buurland Burundi. Dat gaf de samenzweerders de mogelijkheid om de macht te grijpen én de blauwhelmen en Tutsi’s de schuld te geven van de moord op de president. Een dag later vermoordden ze tien Belgische VN soldaten en de premier die zij beschermden, zodat België haar blauwhelmen zou terugtrekken. Wat prompt gebeurde. Behalve de Belgen werden er door de VN nog 260 andere blauwhelmen teruggetrokken. Zodoende hadden de Hutu’s dus vrijspel. Via de radio gaf men vervolgens het startsein voor de brute moordpartijen met de codewoorden: ‘Cut the tall trees’. Ik zal de gruwelijke details en foto’s uit de musea verder niet beschrijven. Maar je kunt je er misschien iets bij voorstellen als je hierboven nog even terugleest welke wapens de militieleden hanteerden. De moordpartijen gingen ruim drie maanden door, met bijna een miljoen slachtoffers tot gevolg. Totdat de Tutsi rebellen er in slaagden het land te verheroveren. Het Franse leger, dat sowieso al geen schone handen had, hielp op het laatst met operatie Turqoise de Hutu’s nog met het in de lucht houden van Radio Mille Collines en daarna om te vluchten naar Congo!

25 jaar later

Paul Kagame de leider van de Tutsi rebellen heeft het land sindsdien stevig in zijn macht. Wij arriveerden eind maart in Rwanda en waren er nog in de eerste week van april, 25 jaar nadat de genocide was begonnen. Nadat we ons verdiept hadden in de geschiedenis keek ik toch met hele andere ogen naar de mensen. Als ik mannen van mijn leeftijd zag vroeg ik me telkens af wat hun rol was geweest. Ik vroeg ook weleens aan iemand hoe ik een Tutsi of Hutu kon herkennen. Maar dan kreeg ik telkens het politiek correcte antwoord dat er geen onderscheid is, en er alleen maar Rwandezen zijn. Het meest vroeg ik me nog af hoe iemand het volhoudt om maandenlang, dag in dag uit, met een machete of bijl, mannen, vrouwen en vooral ook (kleine) kinderen bruut af te slachten. In veel gevallen hun eigen buren of zelfs familie. Hoeveel haat zit er dan in je, dat je dat kan? En dat je na een dag, een week, een maand het nog steeds niet uit je systeem hebt. Hoe het kan dat dominees mensen overtuigden om te schuilen in hun kerk, om vervolgens de milities te bellen. En hebben ze elkaar echt vergeven? Waar wij in Burundi, waar de bevolking ook uit Hutu’s en Tutsi’s bestaat, een grimmige sfeer proefden was dat in Rwanda gelukkig niet het geval. Maar wat als Kagame er niet meer is?

Kijktip: Hotel Rwanda